PFAS en baggerwerkzaamheden


PFAS is een verzamelnaam voor zo’n zesduizend synthetische stoffen die voorkomen in het milieu en die schadelijk kunnen zijn voor de bodem, het water en onze gezondheid. Overheden willen niet dat deze stoffen in het milieu komen. Zo blijft het grondwater en water in sloten, beken en kanalen van hoge kwaliteit. De aanwezigheid van PFAS heeft ook gevolgen voor het werk van het waterschap.

PFAS in het milieu

Schadelijke stoffen zoals PFOA, PFOS en GenX zorgen de laatste jaren voor meer milieuproblemen. Deze stoffen behoren tot de PFAS, de poly- en perfluoralkylstoffen. PFAS worden door de mens gemaakt en veel gebruikt omdat ze bijvoorbeeld brandwerend of vuil- en waterafstotend zijn. Zo zitten PFAS onder andere in de antiaanbaklaag van pannen, in outdoorproducten zoals kleding en tenten, maar ook in inkt, verf, papier, kleding, coatings, schoonmaakmiddelen, cosmetica en blusschuim.

PFAS komen niet van nature in het milieu voor. Ze belanden er bijvoorbeeld door de uitstoot van fabrieken die de stoffen maken of gebruiken. Omdat PFAS niet biologisch afbreekbaar zijn, kunnen we ze niet verwijderen uit de bodem en het (grond)water.

Baggeren

Waterschap Aa en Maas baggert sloten, beken en kanalen in Oost-Brabant. Zo voorkomen we wateroverlast bij hevige regenval.

Bagger, het bodemslib uit water, kan vervuild zijn met bekende en onbekende stoffen. We controleren de bagger altijd zorgvuldig, bijvoorbeeld op zware metalen. Voor deze bekende stoffen is duidelijk hoeveel ervan in de bagger mag zitten. Er zijn ook wettelijke regels voor vervoer, verwerking en opslag. Voor onbekende stoffen zoals PFAS zijn nog geen regels. We weten nog niet precies waar deze stoffen zich bevinden en welke risico’s er zijn voor mens en milieu.

Tijdelijke stop baggerwerkzaamheden door PFAS

De Nederlandse overheid wil niet dat PFAS in het milieu komen omdat de stoffen misschien gevaarlijk zijn. Het grondwater en water in sloten, beken en kanalen moet van hoge kwaliteit zijn en blijven. Er zijn nog geen wettelijke regels voor het gebruik van grond en bagger waarin één of meerdere PFAS zitten. Het verplaatsen van grond en bagger met PFAS is daarom begin 2019 tijdelijk stopgezet. Waterschap Aa en Maas kon hierdoor even niet baggeren.

Tijdelijk handelingskader PFAS

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) onderzocht de hoeveelheid PFAS in de bodem en stelde regels op voor PFOA, PFOS en GenX in grond en bagger. Er kwamen ook regels voor de hoeveelheid die is toegestaan in grondwater en water in sloten, beken en kanalen. Waterschap Aa en Maas onderzocht op verschillende plekken in Oost-Brabant of er PFAS in het water en de bagger zaten. We vinden vaak kleine hoeveelheden en blijven dus oplettend. Gelukkig zijn de hoeveelheden zo laag dat ze geen risico’s met zich meebrengen (zie ‘Meest gestelde vragen over PFAS in bagger’).

Op 2 juli 2020 heeft het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) een geactualiseerde versie van het tijdelijk handelingskader gepubliceerd (zie ‘Documenten’). Deze geactualiseerde tijdelijke afspraken geven waterschap Aa en Maas extra ruimte de baggerwerkzaamheden. Zonder gevaar voor de gezondheid van mens en milieu.

Baggeren: huidige stand van zaken

Door het tijdelijk handelingskader van het ministerie kunnen we grond en bagger met PFAS, als we aan de voorwaarden voldoen, veilig gebruiken. Een deel van het baggerwerk kunnen we nog niet doen omdat er meer onderzoek nodig is en de tijdelijke regels erg streng zijn. Baggerprojecten waar we geen PFAS vinden, of waar de hoeveelheid PFAS zo laag is dat we de bagger op de waterkant mogen verspreiden, voeren we uit. Zo houden we ons watersysteem op orde en creëren we werkgelegenheid voor aannemers.

Projecten waarbij bagger verplaatst moet worden en waar PFAS zijn aangetroffen, lopen vertraging op en worden daardoor duurder. Ook betaalt het waterschap voor dure onderzoeken. We overleggen met de Rijksoverheid, omgevingsdiensten en gemeenten om oplossingen te vinden voor dringende problemen en om onderzoeken te versnellen. Deze onderzoeken zijn nodig om soepelere regels te krijgen, als dat mogelijk is. We vinden het wel belangrijk dat de regels streng genoeg zijn om mens, dier en natuur te beschermen. 

Meest gestelde vragen over PFAS in bagger