PFAS en baggerwerkzaamheden


PFAS is een verzamelnaam voor zo’n zesduizend synthetische stoffen die voorkomen in het milieu en die schadelijk kunnen zijn voor de bodem, het water en onze gezondheid. Overheden willen niet dat deze stoffen in het milieu komen. Zo blijft het grondwater en water in sloten, beken en kanalen van hoge kwaliteit. De aanwezigheid van PFAS heeft ook gevolgen voor ons werk als waterschap.

PFAS in het milieu

Schadelijke stoffen zoals PFOA, PFOS en GenX zorgen de laatste jaren voor meer milieuproblemen. Deze stoffen behoren tot de PFAS, de poly- en perfluoralkylstoffen. PFAS worden door de mens gemaakt en veel gebruikt omdat ze bijvoorbeeld brandwerend of vuil- en waterafstotend zijn. Zo zitten PFAS onder andere in de antiaanbaklaag van pannen, in outdoorproducten zoals kleding en tenten, maar ook in inkt, verf, papier, kleding, coatings, schoonmaakmiddelen, cosmetica en blusschuim.

PFAS komen niet van nature in het milieu voor. Ze belanden er bijvoorbeeld door de uitstoot van fabrieken die de stoffen maken of gebruiken. Omdat PFAS niet biologisch afbreekbaar zijn, kunnen we ze niet verwijderen uit de bodem en het (grond)water.

Baggeren

We baggeren sloten, beken en kanalen in Oost-Brabant. Zo voorkomen we wateroverlast bij hevige regenval. Bagger, het bodemslib uit water, kan vervuild zijn met bekende en onbekende stoffen. We controleren de bagger altijd zorgvuldig, bijvoorbeeld op zware metalen. Voor deze bekende stoffen is duidelijk hoeveel ervan in de bagger mag zitten. Er zijn ook wettelijke regels voor vervoer, verwerking en opslag. Voor onbekende stoffen zoals PFAS waren er nog geen regels. We weten nog niet precies waar deze stoffen zich bevinden en welke risico’s er zijn voor mens en milieu.

Handelingskader PFAS

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) onderzocht de hoeveelheid PFAS in de bodem en stelde regels op voor PFOA, PFOS en GenX in grond en bagger. Er kwamen ook regels voor de hoeveelheid die is toegestaan in grondwater en water in sloten, beken en kanalen. Als waterschap onderzochten we op verschillende plekken in Oost-Brabant of er PFAS in het water en de bagger zaten. We vinden vaak kleine hoeveelheden en blijven dus oplettend. Gelukkig zijn de hoeveelheden zo laag dat ze geen risico’s met zich meebrengen (zie ‘Meest gestelde vragen over PFAS in bagger’).

In december 2021 heeft het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) een geactualiseerde versie van het handelingskader gepubliceerd. Deze geactualiseerde afspraken geven ons ruimte de baggerwerkzaamheden uit te voeren. Zonder gevaar voor de gezondheid van mens en milieu.

Baggeren: huidige stand van zaken

We onderzoeken tegenwoordig standaard de te baggeren sloten op PFAS. Dit zijn dure onderzoeken, maar hierdoor hebben we wel zicht op de kwaliteit en de eventuele risico’s.

Door het handelingskader van het ministerie kunnen we grond en bagger met PFAS, als we aan de voorwaarden voldoen, veilig gebruiken. Baggerprojecten waar we geen PFAS vinden, of waar de hoeveelheid PFAS zo laag is dat we de bagger op de waterkant mogen verspreiden, voeren we uit.

Projecten waarbij bagger verplaatst moet worden en waar PFAS zijn aangetroffen, worden duurder en lopen soms vertraging op. We overleggen met de Rijksoverheid, omgevingsdiensten en gemeenten om oplossingen te vinden voor dringende problemen en om werkzaamheden te versnellen. Zo houden we ons watersysteem op orde. We vinden het belangrijk dat de regels streng genoeg zijn om mens, dier en natuur te beschermen.

Meest gestelde vragen over PFAS in bagger