De maand september was eindelijk weer eens maand met veel regen. En dat heeft een positief effect op ons watersysteem. Weliswaar in het ene gebied meer dan in het andere. Helaas is de droogte nog niet weggepoetst. Hoe de situatie buiten nu is, lees je in ons waterbericht.
In september is over hele maand tussen de 80 en 100 mm regen gevallen. Dat is normaal gesproken rond de 65 mm. Een natte maand dus, maar wel met die kanttekening dat er een grote hoeveelheid regen is gevallen op één dag. Dat was op 9 september. Er viel toen wel tot 40 mm. De rest van de regen viel in de eerste twee weken van de maand. De laatste weken van september waren weer droog.
Als je kijkt naar de hele maand september is het neerslagtekort iets terug gelopen. Dit is door de twee laatste droge weken wel wat minder snel gegaan dan gehoopt. Het neerslagtekort aan het einde van de maand september is 240 mm. Dat betekent dat er sinds 1 januari van dit jaar 240 millimeter water meer is verdampt dan er aan regen is gevallen. Dat tekort is net wat groter dan op hetzelfde moment in andere recente droge jaren en gaat richting het ‘recorddroge’ jaar 1976. Je ziet dat in onderstaande grafiek:
Wat betekent dit voor de grondwaterstanden?
De grondwaterstanden hadden in september een opleving. Waarvoor geldt: in het ene gebied was dat groter dan in het andere. Over het algemeen zijn de grondwaterstanden in de lagere delen en in de polders meer en sneller gestegen (om in de laatste weken ook weer wat te dalen). Deze gebieden zijn snel reagerend.
Op de hogere zandgronden zoals de Strabrechtse Heide en de Maashorst zien we ondanks de forse neerslagsom nauwelijks een stijging van het grondwater. Dit zijn gebieden die traag reageren en een grote buffercapaciteit hebben (meer ruimte om water op te slaan). Er moet dus veel regen vallen voordat het grondwater stijgt. Onderstaande grondwatermeting vanaf 1 januari 2025 op het hoge deel van de Maashorst laat dat mooi zien. Er is op deze plek 90 mm regen gevallen, maar er is nauwelijks een stijging te zien.
Hoe staat het met de waterstanden en afvoeren in sloten en beken?
De afvoeren van de beken zijn weer wat opgeleefd. Zo had de Aa in Den Bosch in augustus nog een heel lage afvoer van rond de 400 l/s. In september is de aanvoer met name rond 9 september (de regendag) gepiekt naar enkele duizenden liter per seconde waardoor aan het eind van de maand de afvoer stabiel rond de 1700 l/s zat. Dat is toch ruim drie keer zoveel als in augustus.
Heel anders is dat in de Raam bij Grave. De Raam heeft nog altijd geen afvoer ondanks de grote hoeveelheid regen. De regen is daar vooral opgenomen door de bodem en in het grondwater. In het stroomgebied van de Raam zijn de waterstanden in de sloten en beken daarom nog onder peil. Hetzelfde zien we op de hogere gronden bij Boekel en de Strabrechtse Heide. Dit zijn gebieden die traag reageren en een hoge buffer(opvang)capaciteit hebben. In de overige en lagere delen staan de grotere sloten en beken op peil. Kleine kopslootjes en zijtakken van waterlopen staan nog veelal droog.
Hoe staat het de Maas en de aanvoer?
De Maas is opgeleefd en heeft nu afvoeren van rond 100 m3/s . Dat is een gemiddelde afvoer voor de tijd van het jaar. De aanvoer naar ons werkgebied kan nog altijd maximaal benut worden zoals het gehele jaar al het geval is.
Hoe gaat het waterschap met de huidige situatie om?
- Met ons peilbeheer hebben we sinds februari/maart geanticipeerd. Stuwen zijn geleidelijk omhoog gezet om water zo goed mogelijk vast te houden. Hierbij is uiteindelijk de zogeheten conserveringsmarge (maximaal vasthouden) massaal ingezet. Zolang de grondwaterstanden nog niet op orde zijn en niet hoger staan dan gemiddeld, blijven we inzetten op hoge peilen. Verzoeken tot peilverlaging worden kritisch beoordeeld en alleen bij uitzondering toegestaan.
- De aanvoer van water is maximaal via de Noordervaart. Anders dan in eerdere maanden komt er de laatste weken veel meer water binnen via de Noordervaart. Hierdoor kunnen gebieden die verder benedenstrooms liggen ook water krijgen. De andere aanvoerpunten staan ingesteld op de behoefte van het gebied.
- Grondwater wordt nog altijd opgepompt om de Esperloop een beetje stromend te houden. Dat doen we omdat in deze beek ecologisch waardevolle soorten leven.
- Vistrappen blijven gesloten zolang er niet genoeg water is. Ze gaan alleen open als ook het bovenstroomse het peil in sloten en beken vastgehouden kan worden.
- Er is een onttrekkingsverbod oppervlaktewater ingesteld voor de districten Raam, Beneden Aa en Boven Aa. Deze is op 26 augustus aangescherpt en geldt voorlopig nog. Per 1 november vervallende verboden automatisch.
Wat is de verwachting voor de komende weken?
De verwachting is dat het weer wisselvallig wordt met normale temperaturen. Met dit verwachte weertype, zonder dat er heel veel regen valt, stabiliseert het watersysteem zich en bij wat meer regen verbetert de situatie. Duidelijk is wel dat er heel veel regen nodig is om het grondwater op de hogere gronden te laten stijgen.