Hand in hand bundelen Rob Hoeben (Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant) en onze collega Teun van Biljouw hun krachten, kennis en ervaring in de pilot Indirecte Lozingen. Het uiteindelijke doel: effectief bijdragen aan een betere kwaliteit van het water in sloten en beken. Én aan de gezondheid van de inwoners van het gebied. Voor de kortere termijn is het doel van de pilot om meer grip te krijgen op de kwaliteit en hoeveelheid van afvalwater dat bedrijven indirect op de riolering lozen.
Dat bijdragen aan betere kwaliteit van het oppervlaktewater moet ook wel, want daarmee het is nog verre van voldoende gesteld. In 2027 moet de waterkwaliteit op orde zijn volgens de Kaderrichtlijn Water (KRW), die sinds 2000 van kracht is. Teun: “De kwaliteit van water in sloten en beken en daarmee de kwaliteit van afvalwater krijgt gelukkig steeds meer aandacht."
Te vies of te veel
Het gaat in het ODZOB-gebied om tussen de 5.000 tot 7.000 bedrijven. Per stuk lozen ze per dag duizenden kuubs afvalwater dat in het riool terechtkomt. In deze pilot monitoren we samen met ODZOB de kwaliteit en de kwantiteit van indirecte lozingen van dat industrieel afvalwater op het riool. Is dit afvalwater te vies of te veel? Dan overbelast dat de rioolwaterzuivering waar het uiteindelijk terechtkomt. En vervuilt het vervolgens het water in sloten en beken, bijvoorbeeld met een te hoge concentratie microplastic. In de pilot kijken we onder meer naar de samenstelling van dit afvalwater en de hoeveelheid die bedrijven lozen, zodat er meer grip komt op de potentiële risico’s.
Van reactief naar proactief
Rob: “Vóór de pilot reageerden we reactief op het moment dat er problemen ontstonden in een rioolwaterzuivering. Bijvoorbeeld omdat er ineens water ‘aankwam’ met een vreemde samenstelling of stoffen erin die de zuivering ontregelen. Dat triggerde dan om op onderzoek uit te gaan. De pilot biedt nu de gelegenheid om proactief te werken: door samen te onderzoeken wat er precies in het afvalwater zit, kunnen we afwijkingen en excessen vroegtijdig signaleren en aanpakken.”
Samen
Als we praten over de pilot, valt regelmatig het woord ’samen’ in verschillende woordsamenstellingen. Hoe kun je zo efficiënt en goed mogelijk samenwerken om de doelen die de KRW stelt te halen? Onderling, en ook samen met de bedrijven die het afvalwater indirect lozen? En met de gemeenten, die weten waar de grote lozers zitten? “We hebben elkaar daarvoor hard nodig.”
Bevoegd gezag
Twee voorbeelden waar we elkaar vinden en versterken: “Ik heb Teun nodig voor het nemen en analyseren van watermonsters. Die expertise hebben we simpelweg niet in huis”, zegt Rob. “Ik heb Rob nodig voor informatie over waar die bedrijven zitten die indirect lozen. Die kennis hebben de omgevingsdiensten en wij dan weer niet”, zegt Teun.
Teun noemt ook een uitdaging vanuit zijn positie: “Het waterschap is een toezichthouder, zonder bevoegd gezag. Wij kunnen een bedrijf niets verplichten. ODZOB heeft die bevoegdheden, in opdracht van de gemeenten. Dus op het moment dat wij vinden dat er ergens iets moet gebeuren, hebben wij de omgevingsdiensten van Brabant gewoon echt keihard nodig.”
We zetten met deze pilot de deuren wagenwijd voor elkaar open. We hebben daarbij duidelijke en complementaire rollen:
- ODZOB staat als toezichthouder en uitvoerder bekend om haar kennis van bedrijfsprocessen en de specifieke eisen die gelden voor het lozen van afvalwater. De toezichthouders bezoeken bedrijven, beoordelen of de vergunningen worden nageleefd en geven daarbij – waar nodig – concrete adviezen.
- Als waterschap fungeren we als adviseur op het gebied van waterkwaliteit. Met expertise in laboratoriumanalyses en watermonstering ondersteunen we de inspecties. Deze rol is cruciaal om de kwaliteit van het opgezuiverde water te waarborgen. En ook om direct in te kunnen grijpen als de gemeten waarden de toegestane limieten overschrijden.
Het hele verhaal
Samen gaan we op pad en kammen we een industrieterrein uit waarvan we weten dat er voor de pilot ‘interessante’ lozers zitten. We bezoeken die bedrijven samen. “Wat belangrijk is, is dat het bedrijf het hele verhaal en hetzelfde verhaal tegelijkertijd van ons allebei hoort”, zegt Teun. “Samen staan we sterk en kunnen we een duidelijk advies uitbrengen of een aanschrijving onderbouwen.”
En zo doende leren we van elkaars ervaringen en kennis: ODZOB, waterschap, gemeenten en bedrijven. Dat leidt niet alleen tot efficiëntere controles, maar zorgt ook voor een gedeelde verantwoordelijkheid voor de naleving van de KRW.
Na de pilot
De samenwerking stopt natuurlijk niet op 1 januari 2026. Rob blikt alvast vooruit: “Na deze pilot hebben we in kaart gebracht hoe we beter kunnen samenwerken en hoe we die samenwerking het beste kunnen voortzetten. Ook bekijken we dan waar welke expertises het beste thuishoren. Is het bijvoorbeeld een goed idee om als ODZOB zelf de expertise van watermonsters afnemen en het analyseren ervan in huis te doen, omdat het gewoonweg niet realistisch blijkt om daarvoor – ik zeg maar wat – 800 keer per jaar het waterschap in te schakelen? We gaan het zien.”