De hoogwatervluchtplaats voor bevers: de moderne Ark van Noach

6 maart 2025

Gravende dieren, zoals bevers en dassen, zijn een bedreiging voor onze Maasdijk en regionale keringen, vooral als er sprake is van hoogwater. Binnen waterschap Aa en Maas zijn we bezig met het bouwen van alternatieve dassenburchten om dassen uit de dijk te weren.

Voor de bever zijn we aan de slag gegaan met een alternatief onderkomen in het geval van hoogwater, en wel in de vorm van een zogenaamde ‘hoogwatervluchtplaats’, een soort van beverhotel op een vlot. Op deze manier verminderen we de kans op graverij en verhogen we de waterveiligheid. Op donderdag 27 februari is de eerste drijvende hoogwatervluchtplaats voor bevers geplaatst bij Oijen. Deze hoogwatervluchtplaats kun je zien als een soort huisje dat op een vlot is gebouwd.

youtube

De bever in Nederland

Maar, hoe zat het ook alweer met de bever? In 1988 zijn de eerste bevers uitgezet in de Biesbosch. De soort was uitgestorven na eeuwenlange bejaging en vernietiging van het leefgebied. Enorm zonde, want de bever staat er om bekend een echte bouwmeester te zijn. Door het graven van gangen en holen, of het bouwen van dammen, verandert de bever zijn omgeving. Dit is gunstig voor vele soorten vissen, insecten, amfibieën, vogels en zoogdieren. Natuur schept natuur.

De bever zorgt ook voor de nodige uitdagingen. Ze graven en bouwen vaak op locaties waar wij als mensen ze liever niet hebben. Als dat de veiligheid in het geding brengt, dan moeten we ingrijpen. Ronald Wolters, beleidsadviseur waterveiligheid bij waterschap Aa en Maas, sprak hierover met RTL Nieuws: ‘Als de dijk ter hoogte van Oijen doorbreekt, dan gaat het water allemaal naar Den Bosch richting Waalwijk. Er zijn dan 200.000 mensen die dan overstroomd raken.'

Samenwerken en innoveren

In 2021 is het Kenniscentrum Bever opgericht, een samenwerking van de Unie van Waterschappen, STOWA, Rijkswaterstaat, ProRail, Interprovinciaal Overleg en de Zoogdiervereniging. Binnen dit kenniscentrum ontwikkelen en delen de organisaties innovaties en ideeën om duurzaam samen te leven met de bever.

De nieuwste innovaties van het Kenniscentrum Bever zijn ontwikkeld in het project ‘Hoogwatervluchtplaatsen voor bevers’. Als oevers en uiterwaarden overstromen, dan worden bevers gedwongen om een nieuwe en droge werkplek te zoeken, omdat hun holen in de oevers dan overstromen. De dichtstbijzijnde plek is vaak een dijk, wat voor de waterveiligheid een slechte locatie is om te graven.

Welke soorten hoogwatervluchtplaatsen bestaan er?

Er zijn drie alternatieven ontwikkeld zodat de dieren veilig kunnen schuilen in tijden van nood, zonder dat daarmee de dijk beschadigd wordt. De eerste vorm is een hoogwatereiland, begroeid met bomen en struiken. De tweede vorm is een aanbouw tegen een dijk, waarbij de dijk zelf is afgeschermd met beverwerend gaas. De laatste optie is een drijvende hoogwatervluchtplaats, die geen water opstuwt en die ruimte geeft aan de rivier.

De eerste drijvende hoogwatervluchtplaats is nu geplaatst bij Oijen. Later dit jaar volgt een tweede locatie. Door te monitoren of en hoe bevers gebruik maken van de drijvende hoogwatervluchtplaats, leren we nog meer over de bever en kunnen we de dijk nog beter beschermen.

En nu? Nu is het te hopen dat de bever dit inderdaad een interessante verblijfplaats vindt als zijn eigen huis niet beschikbaar is in het geval van hoogwater.