Het blijft maar regenen in ons werkgebied. Sterker nog, al elf maanden op rij valt er meer neerslag dan normaal. Het gevolg? Kletsnatte velden, extreem hoge grondwaterstanden en veel water in sloten en beken. We nemen maatregelen, al is en blijft het beste medicijn een langere droge en zonnige periode.
Hoe ‘nat’ was het de afgelopen tijd?
Onderstaande grafiek laat de gevallen neerslag zien van juli 2023 tot en met eind mei 2024. De gevallen neerslag wordt vergeleken met wat er normaal aan neerslag valt in ons werkgebied.
Elke maand was natter was dan normaal, met forse uitschieters van ruim twee keer zoveel neerslag. Over de gehele periode is er 540 mm meer gevallen dan normaal. Dat staat gelijk aan 54 (!) volle emmers op iedere vierkante meter extra. Mei 2024 is bovendien de natste meimaand ooit gemeten.
Wat zijn de gevolgen van al die neerslag?
We zien veel agrarische percelen die er zeiknat bijliggen en nog altijd onbewerkt zijn. De bodem is helemaal verzadigd en heeft dan nauwelijks draagkracht voor machines.
Het grondwater staat al maanden op een zeer hoog niveau. Dit is een ongekende situatie en uit verhalen van oudere inwoners en boeren horen we dat ze zo’n natte situatie nog niet eerder hebben gezien. Dat blijkt ook wel uit een historische meetreeks van de grondwaterstanden. Onderstaand een meetreek vanaf 1972 ten noorden van Uden. Hierin is te zien dat de actuele grondwaterstand, uiterst rechts in de grafiek, sindsdien niet zo hoog heeft gestaan.
De verzadigde bodem en hoge grondwaterstanden in combinatie met alle regen zorgt ervoor dat er heel veel water wordt afgevoerd naar de Maas. Onderstaande grafiek laat dat zien voor de Raam bij Grave. In deze grafiek is de afvoer te zien vanaf mei 2022 tot nu. Waarbij opvalt dat er vanaf oktober 2023 afvoeren verhoogd zijn en er steeds pieken in de afvoer zijn. Dat staat in schril contrast met de afvoer in de zomer, herfst en winter van 2022 toen deze nagenoeg nul was.
Wat doen we als waterschap?
De regen die maar blijft vallen en een watersysteem dat tot de nok toe gevuld is, stellen ons bijna voor een onmogelijke taak. Een greep uit maatregelen die we wel kunnen nemen;
- Onze tientallen gemalen maken overuren met het wegpompen van water.
- Krooshekken en duikers worden schoon gehouden zodat de doorstroming niet wordt belemmerd.
- We monitoren continu afvoeren, (grond)waterstanden, gevallen en verwachte neerslag. Daarbij anticiperen we waar nodig. Zo hebben we rond kerst meerdere waterbergingen ingezet. En hebben we meerdere malen noodpompen geplaatst.
- Stuwen worden op natte plekken lager gehouden of in overleg met boeren verlaagd. In de polders staan stuwen grotendeels nog op de lage winterstand, wat richting juni uitzonderlijk is. Waar het kan en er nauwelijks risico op overlast is, worden stuwen op normaal niveau of wat hoger gehouden. Zo belasten we lager gelegen natte gebieden minder.
- De aanvoer van water vanuit de Maas ligt nagenoeg stil.
- We maaien sinds februari slootbodems zodat water beter kan wegstromen. Ook starten we eerder met de grote maaironde waarbij slootbodem en één of twee taluds worden gemaaid. Hier zien we als waterschap wel een uitdaging want ook onze aannemers hebben last van de zeer natte omstandigheden en de bereikbaarheid van waterlopen kan door de zeer natte bodem belemmerend zijn.
- We staan 24 uur per dag 7 dagen per week paraat. Is er ergens bijvoorbeeld een storing aan een gemaal, dan lossen we die op.
Het beste medicijn tegen al de nattigheid blijft toch dat het veel minder moet gaan regenen en er een langere droge periode komt met veel zonneschijn. Dan kan door verdamping de bodem opdrogen en zakt ook het grondwater. De komende week lijkt alvast wat droger te worden.